Reisverslag jongerenreis naar Auschwitz
Van 4 tot 7 november 2017 organiseerden NEWConnective en de Keizersgrachtkerk de jaarlijkse jongerenreis naar Auschwitz en Krakau in Polen. Deelnemer Lennart de Geus schreef er een uitgebreid reisverslag over.
Een groep jongeren, in de leeftijd van 18 t/m 27 jaar ging op reis. Zij kenden elkaar bij aanvang niet maar deelden wel iets met elkaar: de wens om meer te begrijpen van de verschrikkelijke geschiedenis rond de Holocaust. Vanuit NEWConnective en de Keizersgrachtkerk gingen er twee bevlogen begeleiders mee: Robert Jan en Nora. Ikzelf was de enige jongen onder de deelnemers. Alle deelnemers hadden hun eigen persoonlijke, authentieke inbreng.
De voorbereiding
De reis begon met een samenkomst van tevoren in de Keizersgrachtkerk in Amsterdam. Hier deelden we onze verwachtingen en onze hoop. Deze waren uiteenlopend: van onbevangen interesse tot twee deelneemsters met oma’s die in het kamp gezeten hebben. We keken naar foto’s en filmbeelden van Auschwitz en leerden elkaar wat kennen. De groep bleek divers in achtergrond en religie: één christelijke, vijf moslim-, twee christelijk opgevoede maar nu afgescheiden, één ongelovige en één joodse deelnemer. Verder was er veel verschil in levensfasen: van net beginnend studenten tot ZZP’ers. Ik wist dat het hoe dan ook een bijzondere reis zou worden.
Auschwitz: de geschiedenis van zeer dichtbij
Nieuwsgierigheid bleek een mooie waarde tijdens de hele reis. Allereerst hadden we dit nodig om elkaars verhalen en achtergronden te begrijpen, maar daar kom ik later op terug. Na een spannende eerste dag vond op de tweede dag de excursie naar Auschwitz plaats. Die begon met een vol busje vanaf station Krakau. Aangekomen bij Auschwitz bleek het verworden tot een bezienswaardigheid waar zeer veel mensen op af komen. Het feit dat het kamp voor iedereen te bezoeken is, vind ik waardevol, maar door de drukte is er nauwelijks ruimte om lang stil te staan en te reflecteren.
Wij kregen een rondleiding door zowel kamp I (voornamelijk werkkamp) als kamp II (Birkenau, het grootste, voornamelijk vernietigingskamp). De Poolse gids werkte al 20 jaar als gids in Auschwitz maar had nog enorm veel vastberadenheid om het intens pijnlijke verhaal te vertellen. Van een appèl-plaats tot het prikkeldraad op stroom, van de slagboom tot de gaskamers, van de tientallen barakken tot de ruïnes van de gaskamers: bijna alles was nog in oude staat en te bekijken. Met name de grootte van de kampen en de massaliteit heeft op mij een diepe indruk gemaakt. Kamp Auschwitz is een gebied van tientallen hectaren waar slechts één richtlijn gold: ofwel mensen heel hard te laten werken ofwel om hen de dood in te jagen. De mens werd ontmenselijkt. Dit drong tot ons allemaal door en riep veel pijnlijke emoties op. De energie van toen hing er nog rond, maar toch was het zoveel jaren later voor mij ook moeilijk om het écht te voelen. Daar was het te onwerkelijk voor. De zon scheen over de desolate en lugubere vlakte. Dit beeld stond symbool voor ons besef hoe vrij we nu in West-Europa zijn en leven, maar ook voor hoeveel kwaad er onder mensen kan zijn.
Ontmoeting van culturen: Krakau, de leiders en de deelnemers
Verder was de reis een ontmoeting tussen culturen en levensinstellingen. Krakau is een mooie stad die veel te bieden heeft op het gebied van restaurants, winkels, gebouwen en overige cultuur. De deelnemers van de reis hadden ook veel te bieden op het gebied van inzichten, bewustzijn en culturele achtergronden. De diversiteit van de deelnemers zorgde voor interessante gesprekken tijdens de reis en mij viel op hoe onbekend de diversiteit aan culturen in Nederland kan zijn. Hierdoor was er in het begin van de reis ondanks een prettige sfeer ook onwennigheid. Zo bestelde ik op de eerste avond een heerlijk vleesgerecht, maar toen alles op tafel verscheen bleek ik de enige persoon te zijn die vlees en alcohol had besteld. De onbewuste verwachting dat het een gewone jongerenreis zou worden (met bier) moest ik hier inlossen. Niemand verwachtte van mij dat ik geen alcohol zou drinken, maar toch voelde het voor mij niet helemaal respectvol naar de mensen met bijvoorbeeld de islamitische overtuigingen om wel alcohol te drinken.
Bezinning in respect
Naast de excursie naar Auschwitz en gezellige etentjes en wandelingen is er aandacht geweest voor bezinning, wat iedereen vanuit zijn eigen overtuiging mocht invullen. We hebben hierin elkaars levensovertuigingen, visies en kwetsbaarheden gevoeld. Ik heb verzen uit de Bijbel, Koran en de Torah gehoord en heb zowel een mening gehoord over de huidige wereld van steeds meer openheid als juist steeds meer geslotenheid en individualisme. En de roep om in plaats van stil te staan ook juist actie te ondernemen. Hoop en reëel bewustzijn.
De waardevolle bagage voor nu
Een reis als deze geeft je inzicht hoe belangrijk het is om open te staan. Open voor andere levensovertuigingen en culturen. Open voor (on)begrip. Open voor maatschappelijke dilemma’s. Open voor jezelf én de ander. In de tijd van de Tweede Wereldoorlog hebben velen dit nagelaten. Maar oorlog en uitsluiting zal altijd sluimeren en is er nog steeds. Mijn les is dus om open te zijn. Een bezoek naar Auschwitz, een onvergetelijke ervaring, kan je hierbij helpen. Ik nodig iedereen uit om eens deze spannende stap te zetten: je komt in ieder geval wijzer terug.
