Vasten als meditatie

Ik had mijn leven lang nog nooit een dag overgeslagen. Zelfs bij koorts at ik altijd wel een beschuitje, bouillon of van zwarte thee met teveel suiker die alleen smaakt als je ziek bent. Maar een dag niets eten… nog nooit.

Mijn eerste dag vasten was in een Boeddhistisch klooster, en ik had per ongeluk een feestdag uitgekozen.

Mijn eerste dag vasten was in een Boeddhistisch klooster, en ik had per ongeluk een feestdag uitgekozen. Hoe hard mijn innerlijke stem ook “chocola! Chocola!” scandeerde, hoe luid mijn maag ook rommelend protesteerde, het feestmaal van vegetarische lasagne en chocoladetaart toe ging aan me voorbij die dag. Ik at niets.

Mijn nieuwsgierigheid won van mijn eetverlangen. Iets vertelde me dat er een geheim inzicht lag in niet eten. Sommige mede kloosterlingen vastten soms voor een week of zelfs twee weken. Ze dronken dan alleen kruidenthee, hun gezichtjes werden met de dag smaller, hun ogen des te helderder en geest scherper.

Die dag was het begin van een gewoonte om af en toe te vasten. Vasten in het klooster was geen jaarlijkse traditie, zoals de ramadan of de vastentijd. Ik zou eerder zeggen dat het een beoefening is om over jezelf te leren: hoe ziet mijn fysieke, emotionele en mentale dieet er eigenlijk uit? Wat neem ik tot me? Welke gewoonten en verslavingen heb ik? Wat wil ik veranderen? En welk goed of schadelijk effect heeft alles wat ik tot me neem op mijzelf en op de wereld? Door te vasten, door iets niet te doen, zie en voel ik beter wat het met me doet.

Ik werd me bewust dat voeding in allerlei vormen komt, van salades tot films, van (on)zinvolle gesprekken tot overtuigingen

Vasten gaat over veel meer dan een dag geen chocoladetaart eten. Het klooster is een ideale vast omgeving. Alle grove prikkels zijn weggenomen: geen nieuws of alcohol of internet of seks of wat je dan ook maar kan ondernemen om jezelf af te leiden. Ik werd me bewust dat voeding in allerlei vormen komt, van salades tot films, van (on)zinvolle gesprekken tot overtuigingen die we meekregen van onze ouders en samenleving. Een film over orang-oetans kan mijn motivatie voeden om iets voor het welzijn van het regenwoud te gaan doen, maar ook mijn angst voeden dat het regenwoud hopeloos verloren is.

Vasten lijkt in veel opzichten op meditatie

Alles wat ik tot me neem wordt deel van me. Vasten vraagt mij daarom om dieper te kijken naar mijn dieet in de breedste zin van het woord. De kunst is om bewust een stap terug te doen van wat we normaal zo vanzelfsprekend tot ons nemen. Vasten lijkt daarin op meditatie. Als ik vast, onderzoek in de invloed van iets op mijn lichaam, hart en bewustzijn. Ik geef toe dat een dag Netflixen en teveel chocola eten soms heel lekker en nodig lijkt. Maar als ik me werkelijk bewust wordt wat er in mijzelf allemaal aan de hand is, krijg ik een kijkje in mijn eigen onbewuste. En dat zijn niet altijd zonsondergangen, gevulde koeken en stromende bergbeken.

Als ik werkelijk voel wat het bingewatchen van een seizoen “Vikings” met me doet, is het net zo voedend als een broodje (vegetarische) kroket: ik zit vol maar ik heb nog steeds honger. Misschien is de honger fysiek, en voel ik me veel beter als ik gezond eet. Misschien is het een emotionele honger, en leidt “Vikings” me prima af van een eenzame dag in quarantaine.

Het archetype van de hongerige geest:

In het Boeddhisme is er een archetype van de hongerige geest: een gulzig, hebberig wezen met een enorme hongerige buik en een veel te kleine mond en keel om zijn honger en dorst te stillen. Door te vasten herken ik soms de hongerige geest in mezelf.  Door mijn telefoon een dag weg te leggen merk ik hoe ik rusteloos ik me voel, en dat nog meer Netflix mijn eigenlijk behoefte aan sociaal contact niet gaat vervullen.

Vasten helpt me om het dieet van mijn lichaam, hart en geest helder te bekijken. Dat betekent niet dat ik nu altijd de chocolade taart laat staan.

Bas Bruggeman, spiritual care counselor